Koninginnengelei is een afscheiding van de honingbij die wordt gebruikt voor de voeding van larven en volwassen koninginnen. Het wordt afgescheiden door klieren in de hypofarynx van voedsterbijen en wordt aan alle larven van de kolonie gegeven, ongeacht hun geslacht of kaste.
Tijdens het proces van het creëren van nieuwe koninginnen bouwen de werksters speciale koninginnencellen. De larven in deze cellen worden gevoed met grote hoeveelheden koninginnengelei. Dit type voeding zet de ontwikkeling van de morfologie van de koningin in gang, inclusief de volledig ontwikkelde eierstokken die nodig zijn om eitjes te leggen.
Koninginnengelei wordt soms gebruikt in de alternatieve geneeskunde onder de noemer apitherapie. Het wordt vaak verkocht als voedingssupplement voor mensen. Maar de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid heeft geconcludeerd dat het huidige bewijs niet voldoende is om te stellen dat de consumptie van koninginnengelei voordelen heeft voor de gezondheid van de mens.
In de Verenigde Staten heeft de Food and Drug Administration een rechtszaak aangespannen tegen bedrijven die producten op basis van koninginnengelei op de markt hadden gebracht met ongefundeerde beweringen over gezondheidsvoordelen.
Hoe wordt koninginnengelei geproduceerd?
Koninginnengelei wordt afgescheiden door klieren in de kop van werkbijen en wordt aan alle bijenlarven gegeven, of ze nu bestemd zijn om darren (mannetjes), werkbijen (steriele vrouwtjes) of koninginnen (vruchtbare vrouwtjes) te worden.
Na drie dagen worden de darren- en werksterlarven niet meer met koninginnengelei gevoed, maar de koninginnenlarven blijven deze speciale substantie gedurende hun hele ontwikkeling krijgen [bron nodig].
Waaruit bestaat koninginnengelei?
Koninginnengelei bestaat voor 67% uit water, 12,5% uit eiwitten, 11% uit enkelvoudige suikers (monosacchariden), 6% uit vetzuren en 3,5% uit 10-hydroxy-2-decenoïnezuur (10-HDA). Het bevat ook sporenelementen, antibacteriële en antibiotische bestanddelen, pantotheenzuur (vitamine B5), pyridoxine (vitamine B6) en sporen van vitamine C, [2] maar geen van de in vet oplosbare vitamines: A, D, E of K.
Koninginnengelei bestaat voor ongeveer twee derde uit water, voor een achtste uit eiwitten, voor 11% uit enkelvoudige suikers, voor kleine hoeveelheden uit vitamine C en voor diverse sporenelementen en enzymen.
De effecten van koninginnengelei op het lichaam
Koninginnengelei kan bij mensen allergische reacties veroorzaken, variërend van netelroos tot astma en zelfs tot levensbedreigende anafylaxie. De incidentie van allergische bijwerkingen bij mensen die koninginnengelei consumeren is onbekend. Het risico op een allergie voor koninginnengelei is groter bij mensen die andere allergieën hebben.
Koninginnengelei wordt gewonnen uit de cellen van de bijenkoningin en verkocht als voedingssupplement of in huidcrèmes om de collageenproductie te verbeteren. Maar ook om premenstruele en postmenopauzale symptomen te verlichten en de algemene gezondheid te verbeteren.
Voor cosmetica
Koninginnengelei is een populair ingrediënt in huidcrèmes en onderzoek bevestigt het gebruik ervan als collageenversterker. Door de collageenproductie in de huid te stimuleren, helpt koninginnengelei ook de huid te beschermen tegen de effecten van ultraviolette straling.
Epigenetische effecten
De koninginnen en werksters van honingbijen zijn een van de meest opvallende voorbeelden van fenotypisch polymorfisme dat door de omgeving wordt bepaald.
Zelfs als twee larven identiek DNA zouden hebben, waarbij de ene wordt grootgebracht om een werkster te worden en de andere een koningin, zouden de twee volwassen dieren sterk van elkaar verschillen door een breed scala aan kenmerken, waaronder anatomische en fysiologische verschillen, levensduur en voortplantingsvermogen.
Koninginnen vormen de vrouwelijke geslachtskaste en hebben grote, actieve eierstokken, terwijl werksters slechts rudimentaire, inactieve eierstokken hebben en functioneel onvruchtbaar zijn. De ontwikkelingsscheiding tussen koningin en werkster wordt epigenetisch geregeld door een gedifferentieerde voeding met koninginnengelei; dit lijkt specifiek te wijten te zijn aan het eiwit royalactine.
Een vrouwelijke larve die bestemd is om een koningin te worden, wordt gevoed met grote hoeveelheden koninginnengelei, wat een cascade van moleculaire gebeurtenissen in gang zet die leiden tot de ontwikkeling van een koningin.
Het stilleggen van de expressie van een enzym dat DNA methyleert bij pas uitgekomen larven had een soortgelijk effect als koninginnengelei op het ontwikkelingspad van de larven; de meeste individuen met een verlaagde DNA-methylatie werden koninginnen met volledig ontwikkelde eierstokken.
Deze ontdekking suggereert dat DNA-methylatie bij honingbijen het mogelijk maakt om de expressie van epigenetische informatie differentieel te wijzigen op basis van de voedingsinname.
Kunnen mensen koninginnengelei eten?
Bij orale inname: Koninginnengelei is MOGELIJK veilig voor de meeste mensen bij inname in de juiste dosering. Doses tot 4,8 g per dag gedurende maximaal 1 jaar zijn veilig gebruikt. Bij mensen met astma of allergieën kan koninginnengelei ernstige allergische reacties veroorzaken.
Leidt koninginnengelei tot gewichtstoename?
Suppletie met koninginnengelei leidde tot een significante afname van het gemiddelde lichaamsgewicht, terwijl het lichaamsgewicht in de placebogroep onbeduidend toenam.
Hoe wordt koninginnengelei gekweekt?
Koninginnengelei wordt geoogst door kolonies met bijenkasten met beweegbare ramen te stimuleren om bijenkoninginnen te produceren. Koninginnengelei wordt verzameld in elke koninginnencel (honingraat) wanneer de koninginnenlarven ongeveer vier dagen oud zijn.
Dit zijn de enige cellen waarin grote hoeveelheden worden afgezet; wanneer koninginnengelei aan werksterlarven wordt gegeven, krijgen ze die rechtstreeks en consumeren ze die naarmate die wordt geproduceerd. De cellen van de koninginnenlarven worden echter veel sneller met koninginnengelei “gevuld” dan de larven die kunnen consumeren. Daarom is het oogsten van koninginnengelei alleen praktisch in de cellen van koninginnen.
Een goed beheerde bijenkorf kan gedurende een seizoen van 5 tot 6 maanden ongeveer 500 g (18 oz) koninginnengelei produceren. Aangezien het product bederfelijk is, moeten producenten onmiddellijk toegang hebben tot een geschikte koelopslagplaats (bijvoorbeeld een koelkast of diepvriezer).
Daar wordt de koninginnengelei opgeslagen totdat ze wordt verkocht of naar een verzamelcentrum wordt vervoerd. Soms worden honing of bijenwas aan de koninginnengelei toegevoegd, wat de houdbaarheid zou bevorderen.
Is koninginnengelei duur?
De prijs is ongeveer € 100 per kilo in bulk, maar kan veel hoger zijn in bewerkte vorm (zoals tabletten, capsules of flesjes), waarbij een kilo de consument tot € 3300 kan kosten. Koninginnengelei is een vloeistof die rijk is aan voedingsstoffen.
Is koninginnengelei hetzelfde als honing?
In tegenstelling tot honing is koninginnengelei van nature bitter en zuur. Werkbijen scheiden deze stof af in hun klieren om hun larven en koninginnen te voeden. Hoewel dit misschien walgelijk lijkt, weerhoudt de smaak mensen er niet van om koninginnengelei te gebruiken als supplement om verschillende gezondheidsproblemen te verbeteren.